Op kerstavond gaf mijn man me een ultimatum. Zittend tegenover hem, aan de andere kant van zijn mahoniehouten bureau, luisterde ik naar een kille, professionele stem, zonder enige vorm van intimiteit. Hij sprak niet langer tegen mij als tegen zijn vrouw, maar als een ondergeschikte.

Of ik zou publiekelijk mijn excuses aanbieden aan Victoria, zijn nieuwe partner en de chief innovation officer van het bedrijf, of mijn salaris zou onmiddellijk worden geschorst, mijn promotie geannuleerd worden en mijn disciplinaire zaak geopend worden. Het sanctieformulier was al klaar, mijn naam in zwarte letters gedrukt.

Ik keek hem aan zonder met mijn ogen te knipperen. Ik zei één woord: « Oké. »

Hij dacht dat ik toegaf.

Hij wist nog niet dat dit woord noch onderwerping noch afstand betekende, maar een onomkeerbare beslissing.

Een bedrijf, een huwelijk, een verraad

Twaalf jaar eerder hadden we elkaar op de universiteit ontmoet. Hij was bezig met een MBA, ik deed een PhD in biochemie. We deelden een visie: wetenschappelijke ethiek en economisch succes laten samenleven. Zijn vader, oprichter van Morrison Pharmaceuticals, belichaamde deze bijna naïeve ambitie: het ontwikkelen van behandelingen voor zeldzame ziekten, genegeerd door grote groepen omdat ze niet erg winstgevend waren.

Toen Robert het bedrijf overnam, bood hij me aan om bij hem te komen. Samen dachten we dat we Morrison Pharmaceuticals zouden laten groeien zonder de missie op te offeren. Jarenlang was dit zo: universiteitspartnerschappen, nieuwe behandelingen, gecontroleerde groei. Het bedrijf redde levens, zonder een cynische reus te worden.

Toen kwam het succes. De lovende artikelen, de investeerders, de conferenties, de tijdschriftcovers. Geleidelijk aan begon Robert te praten over winstmarges in plaats van over patiënten. Zeldzame ziekten zijn een obstakel geworden, ethiek een beperking.

En Victoria kwam in zijn leven.

Wanneer ethiek een obstakel wordt

Een voormalig consultant, briljant van uiterlijk, Victoria belichaamde wat Robert nu wilde: snelheid, winstgevendheid, imago. Het vlaggenschipproject was het omleiden van een groot deel van het onderzoeksbudget naar cosmetische producten met hoge marges. Een wetenschappelijke en morele ketterij.

Tijdens de bestuursvergadering deed ik mijn werk. Ik heb zijn voorstel ontmanteld, met cijfers als ondersteuning. De raad besloot: unanieme afwijzing. Roberts vader steunde me zonder aarzeling.

Die avond zei mijn man niets. De volgende dag riep hij me naar zijn kantoor.

De excuses die eisten, de professionele dreiging, de veronderstelde bescherming van zijn persoonlijke relatie: het was er allemaal. Het was geen drift meer. Het was machtsmisbruik.