We vertrokken zonder boosheid. Met vrijheid.
In de weken daarna werd het rustiger. De spaargelden van mijn grootmoeder waren beschermd. Huwelijksplannen zijn ingestort. De berichten zijn gestopt. Ik heb geen van hen beantwoord.
Ik bracht meer tijd door in de tuin van mijn grootmoeder. Ze zag er lichter uit, alsof ze eindelijk ademhaalde. Op een dag legde ze haar hand op de mijne: « Je hebt ons gered. » Ik voelde me geen heldin. Ik voelde me eindelijk ergens bij horen.
Ik begon vrijwilligerswerk te doen bij een vereniging ter verdediging van ouderen. Voor het eerst herstelde ik geen chaos: ik koos een betekenis.
Lange tijd geloofde ik dat liefde bestond uit het dragen van alles voor anderen. Maar helende liefde vraagt je nooit te verdwijnen zodat anderen kunnen stralen. De keuzes van mijn familie definiëren mij niet. Mijn grenzen wel.
Vertrekken was niet het einde van iets gebroken. Het was het begin van iets gezonds.
